Czym jest tradycja?

Dość często słyszymy i nierzadko także mówimy o tradycji. Jednakże czy zdajemy sobie do końca sprawę z tego, czym ona jest i jaki ma wpływ na nasze życie? Ogólnie kwestia jest trudna, ponieważ założenia tradycji mają we współczesnym świecie zgoła odmienny status aniżeli miało to miejsce kiedyś. Dziś, jak chyba nigdy przedtem w dziejach ludzkości, tradycje bywają kontestowane i marginalizowane. Bunt wobec nich ma związek z przemianami kulturowymi, za którymi idą postulaty budowania nowych porządków. Zdaniem części badaczy, proces ten rozpoczął się w ramach rewolucji 1968 roku na Zachodzie, kiedy bardzo głośno i wyraźnie swoją obecność zaakcentowały nowe środowiska liberalne, określane dość często mianem „nowej lewicy”.

W tym na przykład część konserwatywnych analityków upatruje swoistego początku końca tradycyjnego myślenia w ramach społeczeństw zachodnich, szczególnie w Europie. Czy to oznacza, że tradycja jako taka ma się źle? Musimy pamiętać, że jest ona częścią kodu kulturowego, jaki utrwalał się na przestrzeni wielu lat. To oznacza, że nie można tradycji ot tak po prostu zamknąć w szafie, licząc na to, że przestanie obowiązywać. Ma ona bowiem swój wymiar historyczny i została w dużej mierze utrwalona w różnego rodzaju publikacjach, tekstach naukowych, kronikach i nawet w mediach. Nie oznacza to jednak, że jest przez wszystkich akceptowana i uznawana za słuszną.

Dotykamy tu przy okazji zagadnienia świadomości tradycji i wiedzy na jej temat. W przypadku młodego pokolenia bywa z tym krucho, na co wpływ ma w dużym stopniu wychowanie. Poza tym również oddziaływanie między innymi ze strony mediów. Tradycja jak drogowskaz Zagrożeń dla tradycji da się wskazać sporo, ale chyba największym jest zwykła ludzka ignorancja. Gdyby za jakiś czas okazało się, że na przykład bliskie wielu z nas polskie tradycje rozpłynęły się z upływem czasu, byłby to potężny cios dla naszej kultury oraz dziedzictwa.

Dlatego rozwinięte państwa i społeczeństwa zazwyczaj dążą do tego, aby lokalna tradycja została zachowana. Czasami angażuje się w to nawet aparat państwowy, co jest znacznie bardziej oczywiste na przykład w warunkach monarchii. Rolą tradycji bywa wskazywanie drogi osobom, które są członkami konkretnej społeczności. Jest to silniej akcentowane w społeczeństwach konserwatywnych. Przykładowo w krajach muzułmańskich rola tradycji i zwyczaju w życiu społecznym jest ogromna.

Da się to zauważyć nawet w relatywnie nowoczesnych wspólnotach zbudowanych na islamie. Turcja, choć jest krajem świeckim i nowocześnie zorganizowanym, wykazuje silny akcent na tradycję. Tradycja niesie ze sobą zwyczaje, a często również obyczaje. Ogólnie stanowi ona zagadnienie kompleksowe, które w dość ogólnym ujęciu można podsumować jako swego rodzaju kod kulturowy. On to bowiem definiuje wiele naszych zachowań, ustala schematy.

Nie da się tradycji kształtowanej nierzadko setki lat zastąpić czymś nowym i sztucznym. Stąd zauważa się, że we współczesnym świecie alternatywą dla tradycji (z definicji wymagającej czasu do rozwoju) staje się swoisty nihilizm. A to rodzi w ocenie niektórych osób wiele niebezpieczeństw.